Hava kirliliğinin sağlık üzerindeki etkileri.
Hava Kirleticilerinin Sağlık Üzerine Olumsuz Etkileri.
Yapılan araştırmalara göre insan ömür boyunca ortalama 400–500 milyon litre hava soluduğu hesaplanmıştır. Bu bakımdan solunan havanın kalitesi insan sağlığı açısından oldukça önemlidir (Kurutaş, 2009, 1-108).
Dünyada her yıl hava kirliliğinden yaklaşık 3 milyon insan yaşamını yitirmektedir. Bu değer dünyadaki toplam ölüm vakalarının (ortalama 55 milyon) %5’ni oluşturmaktadır. (CSGB Dilşad AKAL)
Hava Kirliliği Sağlık Üzerinde Yaygın hasarları.
Edinburgh Üniversitesi Kardiyovasküler Bilim Merkezi’nde araştırmacı olan Mark Miller şöyle açıklıyor : “Çeşitli gazlar, uçucu sıvı bileşenler ve parçacıklar dahil olmak üzere sağlığa zararlı olabilecek birçok farklı duman bileşeni var. Genel olarak, partikül madde en tehlikeli kısım olarak görünmektedir. Bu parçacıklar çok çeşitli kaynaklardan gelir ve kimyasal olarak çok karmaşık olabilir. PM10 ve PM2.5 (bir kıl kalınlığından 5-10 kat daha küçük) şehirlerde bulunan sensörler tarafından ölçülür. Genel olarak konuşursak, bir parçacık ne kadar küçükse, o kadar zararlıdır: Yanma gazları tarafından dışarı atılan nanometre boyutundaki daha küçük parçacıklı maddeler daha da büyük endişeler yaratır
Hava kirliliğinin sağlık üzerindeki etkileri,
Uçucu organik bileşiklerden benzen, toluen, formaldehit ve kloroform USEPA tarafından kanserojen olarak tanımlanmıştır (USEPA, 2011). Bunun dışındaki diğer gazlar toksik etkiye sahiptir.
Aldığımız her nefeste, azot dioksit ve ozon gibi gazlar binlerce ince parçacıkla birlikte hava yollarımıza ve akciğerlerimize çekilir. Onlar bronş ve alveoller yatırılır, onlar hem kısa olabilir nerede- veya uzun vadeli zararlı sağlık etkileri. Parçacıklar ne kadar küçükse, akciğerlerde o kadar derine nüfuz ederler. Havadaki son derece ağır kirletici yükler sıklıkla çocuklarda ve yetişkinlerde solunum yolu rahatsızlıklarına ve hastalıklarına (örneğin akut solunum güçlüğü, kronik öksürük ve bronşit ve kronik bronşit ve solunum yolu enfeksiyonları) yol açar. Alveollerde solunum ve kan dolaşımı hem anatomik hem de fonksiyonel olarak çok yakından iç içe geçmiştir. Yani bir sistemdeki bozukluklar, örneğin solunum yollarının iltihabı, kardiyovasküler sistemi de etkileyebilir.
Zaten hasta olan kişilerde, hava kirliliği daha fazla yük yükler. Soluduğumuz havanın kirlenmesi, solunum bozukluklarına bağlı olarak ortalama akciğer kapasitesini düşürme ve acil konsültasyonları ve hastaneye başvuruları arttırıcı etkiye sahiptir. Hava kirliliği aynı zamanda solunum ve kardiyovasküler hastalıklar ve akciğer kanserinden günlük ve toplam mortaliteyi artırarak yaşam beklentisini kısaltır.
Son yıllarda yapılan araştırmalar, hava kirliliğinin sadece hava yollarını ve akciğerleri değil, aynı zamanda kardiyovasküler sistemi de etkilediğini göstermiştir. Ancak, yeni çalışmalar, atmosferik kirletici yük azalırsa çocukların ve yetişkinlerin sağlığının oldukça hızlı bir şekilde iyileştiğini göstermektedir. Böylece hava kalitesini artırmaya yönelik eylemler halk sağlığı üzerinde ölçülebilir olumlu bir etkiye sahiptir.
Hava kirliliğine maruziyet sonucunda insanlarda gözlenen olumsuz sağlık etkileri;
• Akciğer kanseri
• Kronik astım krizi
• Öksürük/balgam/göğüs daralması şikayetleri
• Göz/burun/boğaz tahribatı
• Soluk alma kapasitesinde azalma
şeklinde etkileri bilinmektedir.
Kaynak: Consiglio Nazionale dei Geologi, CSGB.
